De Gulden Kop

Dit huis, dat van oudsher een logement of herberg, of zooals men thans zegt, een hotel was, behoorde in 1409, na vooraf toebehoord te hebben aan Symon van Hoesselt, aan de erfgenamen van Arnold van Gheel. Eene dezer was Catharina van Gheel, die het ten huwelijk bracht aan haren man Henrick de Heusch Henrickszoon, wiens familienaam alstoen geschreven werd die Hoessche. Nadat zij weduwe van hem geworden was, verkocht zij dit huis, dat toen gezegd werd te zijn: huis, erf, plaats en erfenis, gelegen zoo aan de eene als aan de overzijde van de Dieze, aan Henrick van den Eynde Janszn, waarna hare dochters Hadewich en Antonia de Heusch, de laatste huisvrouw van Willem die Jonger, ten behoeve van dien kooper afstand deden van hare rechten op dit huis, dat daarop echter door dezer broeder Arnd de Heusch vernaderd werd; die broeder had tot vrouw Elisabeth, de dochter van genoemden Henrick van den Eynde, bij wie hij verwekte de navolgende kinderen: Aelbert de Heusch, kanonik der St. Janskerk te den Bosch; Heylwich de Heusch, echtgenoote van Jan, den zoon van Jan Arndszn van Vladeracken; Henrick en Catharina de Heusch; toen hij was komen te overlijden deed zijne weduwe, Elisabeth van den Eynde voornoemd, ten behoeve van gezegde kinderen afstand van den tocht, dien zij als langstlevende der echtgenooten op het hierbedoeld huis had, waarna dezen het 26 November 1520 (Reg. n° 119 f. 17 vso, alwaar al het voorgaande gerelateerd staat), verkochten aan Wouter, den zoon van Everard van Strijp; het werd daarop 23 November 1521 vernaderd door mr. Johan van Vladeracken, heer van Geffen. Van dezen werd dit huis geërfd door diens dochter Johanna van Vladeracken, echtgenoote van Gijsbert Pels, die het vervolgens op den laatsten Januari 1537 (Reg. n° 153 f. 41) verkocht aan Peter van Zon Dirckszn, nadat hij te voren den daarachter over de Dieze gelegen tuin had verkocht aan

Uit de Kronijk van Cuperinus 1) blijkt, dat het toen een voornaam logement was, want hij vermeldt daar: In dit jaer (1540), ind eerst van Appril, door bevel der keiserlicke majesteit, die hartoge van Bruynswyck mit scoonen staet van personen heeft gereden door die stat van den Bosch, om te brengen hartoge Willem, hartoge van Cleve en Gulick, te hove by den keizerlicke majesteit, ende alsoo tsamen by een comende tot Ravesteyn ende gecominiceert mit malcanderen, alsoo dat die hartoge van Bruynswyck en die hartoge van Cleve sijn ten Bosch tsamen mit scoonen staet gecomen, hebbende omtrent L peerden, den achtsten dach van den Appril, ingereden in die herberge in den Cop, ende die heeren van der stat schonken hem een aem wijns ende grootelijck willecom geheten, ende is wederom gereden door die stat van Tsertogenbosch tsaeterdachs na Sint Jan ante portam latinam. Cuperinus deelt op blz. 248 zijner Kronijk nog mede, dat de Coptiten, over wie later, op een der Vastenavonddagen van gezegd jaar 1540 met hunne vrouwen hunnen maaltijd hielden in dit logement, terwijl de Beckerlingen zulks deden op de Gaffel.

Johannes Donck Henrickszn kocht 2 Maart 1562 het logement De Gulden kop bij gerechtelijke uitwinning, waarna hij het 8 Juni 1564 (Reg. n° 209 f. 399 vso) verkocht aan Marcelis, zoon van Jan Hermans van Bergen, die het zelf niet exploiteerde, maar het aan eenen kastelein of waard verhuurde. Zoo was dan in het begin van het jaar 1567, toen Antoni van Bombergen, een verstandig en kloek edelman, zooals Van Heurn Historie II p. 34 hem noemde, in zijne hoe-

Over het verblijf van van Bombergen in het logement de Gulden Kop verklaarde Geeraert Reynssone blijkens het werk van Prosper Cuypers Documents pour servir à l'histoire des troubles religieux du XVIe siècle, blz. 365 als volgt: dat van Bombergen in het huys in den Cop dede brengen twee stucken geschuts ende dede een waeckhuysken voer zynen duere stellen, in welck huysken hy alle nacht een rot knechten dede waken; ende heeft denselven Bombergen meest gehanteert: Herman de Ruytere, Cornelis Franssone in de drie Moriaenshoofden, Anthoenis Claessone in den Wit Voet, Claes de Leeuw, Jan de Leeuw, zynen broedere, Jan Pelgrom Geeraertssone, Lambert van den Heesackere, Willem Gillis Rommen, Willem Cloot, Jan Maessone, (die den cancellier 2) uuyten caetspele dede gaen), Peeter de Gruytere ende Hendrick Middeleer, alle vier capiteynen, Thomaes de lootghietere ende meer ander van der nyeuwer religie, alsnu d'eene ende alsnu d'andere, zeggende, dat de voerschreve Bombergen metten soldaeten van den vier vendelen deser siadt, mynen heere den Cancellier ende den heere van Merode 3) deden bewaeren;

Zooals uit Prosp. Cuypers t.a.p. blz. 376 ook nog blijkt, verbleef van Bombergen in dit logement tot aan zijn vertrek uit den Bosch op 11 April 1567. Hierover verklaarde Jan Fassin (Prosp, Cuypers t.a.p. blz. 485) als volgt: Die stadt hebbe betaelt alle die costen, die hy, van Bombergen, verteert hadde in zijn herberge in den Cop, van alle den tijt, dat hy hier geweest hadde, die welcke geliepen, alsmen zeyde, omtrent vijffhondert gulden. Ende ontrent der noenen is Bombergen ter stadt uuytgereden ende Herman de Ruytere met hem ende twee wagenen vrauwen der geusen ende meer andere geusen met hem 5); ende met hem ging hen omtrent 30 of 40 haeckgeschutten van den knechten, die Bombergen gedient hadden, en dese knechten deden Bombergen uuytgeleij met huer geweer, hoewel dat se in geenen dienst en waren, maer uuyt goeder affectie, die sy tot hem hadden; ende desen Bombergen reedt al weenende ter stadt uuyt, ende dese haeckschutten deden hem uuytgeleyde omtrent vier oft vijf mylen, ende doen zijn ze 't samen weder in stadt gecomen, ende lieten Bombergen achtere, want het waeren van den knechten, die in 't stadt gedient hadden. Over zijne verteringen in den Bosch verklaarde Heyndrick Goosens voorts het volgende (Prosp. Cuypers t.a.p. blz. 325): dat de voerschreve Bombergen uuyt deser stadt vertrocken is op den XIen Aprilis lestleden met Herman de Ruytere, beyde te peerde enz, ende is denselven Bombergen van der stadt wegen voer zijn vertreck gegeven drye

Met van Bombergen verdween ook uit den Bosch Steven van Keulen, de waard van den Gulden Kop. Wie hij was kan men ook zien in het aangehaalde werk van Prosp. Cuypers; zoo getuigden toch blijkens hetzelve over hem: Goeswijn Pynappel, stadhouder van den Hoog- en Laagschout der stad en Meierij van den Bosch: Steven van Cuelen (nu 19 Mei 1567) absent, weert in den Cop op de Merckt alhier, is geweest een van den principaelsten van der Condstorie, een eysscher van den sluetels van deser stadt ende tot wyens huyse Bombergen gelogeert heeft ende is geweest een aenvuerdere van den Geusen ende volcke van Bombergen ende was een overste ende beveelhebbende vuerder ende stuerder van den oproerders ende anderen quaetwilligen ende rebellen, en Leonard Peeterszoon: dat oick den rosmoelen gevuert hebbe Steven van Cuelen, weert in den Cop op de Merckt alhier, dewelcke by Bombergen gecommiteert is geweest om die sluetelen van der stadspoorten te halen, dewelcke hy oick gehaelt heeft ende gemeynelijck te peerde gereden heeft metten selven sluetelen aen de poorten.

De Commissarissen van den Koning van Spanje rapporteerden den 23 September 1567 aan Margaretha van Parma over hem nog het volgende: l'hoste en la Couppe, Steven van

Marcelis, zoon van Johan Hermans van Bergen, verkocht het 24 November 1573 (Reg. n° 223 f. 34) aan Johan van Vladeracken Gerardszn, heer van Geffen; het werd toen gezegd te zijn: huis met erf, ledige plaats en twee stallen, genaamd de Gulden kop. Na dezen was daarvan eigenares Catharina weduwe van Everard Pels; de uitvoerder van haar testament, Nycolaus Geritszn, verkocht het 17 December 1582 (Reg. n° 241 f. 473) aan Jacob van Bladel Janszoon; deze of diens weduwe verhuurde het ook aan eenen waard, want in 1588 was kastelein daarvan Wouter de Ruyter, zoon van Cornelis en Genoveva N. Geertruid, de weduwe van voornoemden van Bladel, verkocht 16 Juni 1590 (Reg. n° 241 f. 472 vso) dat logement aan den blauwverwer Henrick Janszoon Cierneels, die er eene bierbrouwerij van maakte; immers toen in 1625 de nalatenschappen van hem en diens tweede vrouw Geertruid, dochter van Aert Dierckszn, verdeeld werden, werd het als volgt toebedeeld aan zijnen zoon, den bierbrouwer Jan Cierneels: „huis en erf, zoo aan deze zijde als aan de overzijde van het water gelegen en achterhuis, genaamd de Gulden kop, wezende eene bierbrouwerij, staande aan de Markt tusschen het huis eertijds van jonker Gerard van Vladeracken, nu van Boudewijn Peterszn van der Santvoirt, ex uno en tusschen het huis en erf eertijds van Heyliger Cruyssart, nu de weduwe en kinderen van Bernardyn Moriszn ex alio.” Laatstgenoemde Jan Cierneels liet dit

Naast dit huis staat Westwaarts het huis Het Hert.